Ik kan weer een land meer afvinken. De persreis naar Gdansk bracht me voor het eerst naar Pools grondgebied. We vlogen met WizzAir van Charleroi naar Gdansk en een halfuurtje later stonden we in ons hotel Number One. Onze gids Arkadiusz zou ons in enkele uurtjes meenemen naar de mooiste en belangrijkste plekken van Gdansk.
Gdansk ligt helemaal in het Noorden van Polen en leed enorm onder de Tweede Wereldoorlog. Zowat de hele stad werd verwoest. Ik vond het frappant dat hier, 70 jaar later, nog vrij veel van te zien is. Polen heeft geen geld voor de renovatie, gaf de gids als uitleg. Toch zijn hele wijken gerenoveerd en terug in 15e eeuwse stijl heropgebouwd. De voorgevels dan toch. Achter de gevels schuilen zowel moderne gebouwen als eenvoudige en amper gerenoveerde huizen.
Gdansk heeft geen echt stadscentrum. Het waren ooit eigenlijk vier steden: de oude stad, de Reichstadt, de oude voorstad en de jonge stad. Er wonen zo’n half miljoen mensen in Gdansk en nog eens zoveel in de onmiddellijke omgeving. Toch voelde de stad niet als een grootstad aan.
De geschiedenis van Gdansk
In de 10e eeuw was Gdansk een nederzetting met zo’n 500 inwoners. Voor die tijd was het best een grote nederzetting. Enkele eeuwen later verdreven de Teutonen de oude Poolse elite en stichten een nieuwe stad, de Reichstadt. Het was het meest welvarende deel van Gdansk. Op 6 februari 1454 vroegen de inwoners van Gdansk aan de Poolse koning om onder zijn heerschappij te vallen. Na de 13-jarige oorlog gebeurde dit ook. Gdansk kwam in de Golden Age. Er kwam een monopolie voor de Poolse handelaars voor graan, dieren, hout,… en 90% van de handel ging via Gdansk. De stad werd ook wel eens de graanschuur van Europa genoemd.
In 1793 wordt Gdansk gedurende een korte periode een Pruise stad. Het is Napoleon die van Gdansk weer een vrijstaat maakt. In 1919 wijst het Verdrag van Versailles Gdansk de status van vrijstaat toe maar met Polen als vertegenwoordiger t.o.v. de internationale partners. Na de Tweede Wereldoorlog is Gdansk weer een volledig Poolse stad.
Een stadswandeling door Gdansk
We beginnen onze stadswandeling aan de Green Gate. De naam verwijst naar het groene van de rivier Motława en naar het koper op het dak. Hier bevond zich het eerste ministerie voor de bescherming van het milieu. In 1905 schreef de regering een artikel in de grondwet dat stelde dat de overheid verantwoordelijk is om de natuur te beschermen voor de huidige en toekomstige generaties. Deze bepaling staat nu in heel wat grondwetten.
We vervolgen onze weg via de Lange Markt. Kijk zeker links en recht omhoog naar de geveltjes. Er zitten ware kunstwerkjes tussen! Wie aandachtig op de trapgeveltjes kijkt, ziet meerdere beelden van Neptunus. Hij is de koning van Gdansk. De fontein wat verderop, dichtbij het stadhuis, is een renovatie maar het is wel het originele Neptunusbeeld.
Bij de Grand Armery zie je duidelijk de Nederlandse invloeden. Dit gebouw is nu de academie voor fijne kunsten. Check zeker het euhm klokkenspel van de leeuw aan de rechterkant. In de renaissance was dit symbool van mannelijkheid en macht.
Naast de Lange Markt mag je ook het bierstraatje (ul. Piwna) en de Mariastraat (ul. Mariacka) niet missen. In de bierstraat vind je de enige plaats waar ze zowel bier brouwen als serveren (Browar Piwna). In het Mariastraatje zie je de typische terrasjes van vroeger. De meeste zijn nu galerijen en winkeltjes waar de befaamde amber wordt verkocht. Ook hier zijn de meeste gevels renovaties. Aan één van de cafeetjes zie je op de maan zelfs een maanvoertuig staan.
Mariakerk
Ook de Mariakerk is niet te missen. Er is 159 jaar aan gebouwd. Het is de grootste stenen kerk wereldwijd (104 meter lang en 28 meter hoog). Er kon 25.000 man binnen! Er waren vroeger 16 altaren en de kerk werd gebruikt voor meer dan enkel bidden: er werden contracten ondertekend want wie een contract in de kerk tekende zou het ook naleven, het St. Barbara-altaar bleek de ideale plek voor een eerste date. Er zijn zelfs geruchten van seks achter het altaar!
De kerk speelde ook een rol in het modebeeld. Bij gebrek aan fashion magazines was het jaarlijks uitkijken naar wat de vrouw van de burgemeester droeg tijdens de paasviering. Dit bepaalde de mode voor de komende maanden.
Achteraan de kerk zie je een replica van een schilderij van Memlinc. Het origineel hangt in het museum van Gdansk. Daarachter zie je de grootste astronomische klok uit de Middeleeuwen. Omdat er geen grotere klok gebouwd zou worden, ontnamen ze het zicht van de ontwerper. Dat enkel hij de klok eventueel ook zou kunnen repareren vergaten ze hierbij. De klokkenkunstenaar pleegde uiteindelijk zelfmoord door van de klok te springen. De Mariakerk was vroeger trouwens met kleurrijke fresco’s versierd maar nu is de kerk Luthers en dus werden de wanden wit geschilderd.
Museum Tweede Wereldoorlog
Vlakbij Gdansk ligt Westerplatten waar WO II begon. We bezochten Westerplatten, waarover later meer. Ook het Museum van de Tweede Wereldoorlog is zeker een bezoek waard. Het museum opende pas in maart 2017 en geeft de geschiedenis weer van de aanloop van WO II tot de concentratiekampen en de terreur. Het museum is erg uitgebreid. Ons blitsbezoekje duurde 2 uur. Als je alle filmpjes wil bekijken en alle bordjes wil lezen, kan een bezoek tot wel 8 uur duren! Ik zou dus aanraden om het museum met een gids te bezoeken.
De architectuur van het museum zit vol symboliek. Ik was vrij onder de indruk van het museum. Plots zag ik de waarde van de geschiedenislessen in het middelbaar in en vond ik zelfs een beetje beschamend dat ik niet beter opgelet heb. Het meest aangrijpende vond ik de dagboeknotities van de 14-jarige Tania Sawiczewa. Ze noteerde de datum en het uur waarop elk familielid stierf. Op één van de laatste pagina’s staat: ‘alleen Tania is er nog…’.
Het museum vertrekt uiteraard vanuit een Poolse insteek maar biedt ook aandacht aan de internationale situatie waardoor het zeker ook voor internationale bezoekers een aanrader is. Goed om weten: op dinsdag kan je het museum gratis bezoeken. Laatste ticket om 17u, museum open tot 19u. Check de laatste info op hun website!
Restauranttips in Gdansk
- Gdański Bowke Restaurant
- Corrèze
- Kubicki Restaurant
Handig om weten:
- Om de valuta te berekenen naar euro moet je delen door 4.
- De meeste Poolse musea sluiten rond 14u. Sommige zijn open tot 15u. Goed de openingsuren checken als je je citytrip plant!
- Amber kopen? Zorg dan dat je goede kwaliteit koopt. Echte amber kan je herkennen doordat het magnetische eigenschappen heeft. Als je erover wrijft zou je, net zoals bij een ballon, ‘elektrische spanning’ moeten hebben waardoor bv je haar rechtkomt. Echte amber drijft ook in zout water en als je echte amber verbrandt bekom je een aangename geur, in tegenstelling tot de nep-amber die smelt en stinkt als plastiek. De prijs voor amber is ongeveer 1 euro per gram. Hoe meer de amber bewerkt is en hoe fijner deze bewerkingen, hoe duurder het kan worden.
- Er zijn 32 letters in het Pools alfabet. Heel wat letters hebben dan ook nog eens verschillende uitspraken. Verder zijn er 42 mogelijke uitgangsvormen (mannelijk, vrouwelijk, neutraal, enkelvouw en meervoud, en dan hebben we het nog niet over naamvallen gehad. Het lijkt me een erg moeilijke taal om onder de knie te krijgen!
- Verdergaand op bovenstaande: dankjewel klinkt als Tien Koeien maar dan meer als Gin Koeie é.
- Ik kan onze gids Arkadiusz Zygmunt alleen maar aanraden! Hij is flexibel, speelt in op de groep en weet gigantisch veel. Echt! Bovendien weet hij het met veel gedrevenheid over te brengen. Hij heeft geen website maar via zygmunttours@ gmail.com kan je hem mailen voor tours en gidsbeurten in Gdansk, Gdynia, Sopot en Warshau.
In de omgeving
Blijf je wat langer in de buurt van Gdansk dan kan ik volgende uitstappen aanraden:
- Hel Peninsula: een plaats die ‘Hel’ heet maar een paradijselijk strand herbergt. What’s in a name. Op bepaalde stukken van het schiereiland zie je zowel rechts als links van je de zee. Behoorlijk indrukwekkend!
- Malbork Castle: voor de liefhebbers van historische gebouwen en kastelen.
- Westerplatte: de plek die de geschiedenis ingaat als de plek waar de Tweede Wereldoorlog volgens sommige bronnen begon. Op 1 september 1939 in de vroege ochtend opende het Duitse slagschip Schleswig-Holstein het vuur op Westerplatte wat een hele rits gebeurtenissen in gang zette. Een bevreemdend gevoel om hier te zijn.
Plan hier je trip
Tours & activiteiten
Met dank aan Toerisme Polen.