De figuurlijke stoom komt uit mijn oren als ik grote blogs en media  ‘Pinterest’ als bron zie schrijven. Of mensen die denken dat ze foto’s gewoon van Google mogen plukken. Auteursrecht is geen makkelijke materie. Vandaag doe ik hier een poging om enkele regels op een rijtje te zetten. Als extra deel ik ook het lijstje met mijn bronnen van ‘gratis beeldmateriaal’. Later volgt dan nog een artikel met tips voor wie zelf foto’s neemt (en een stukje fotobewerking voor dummies).

Beeldmateriaal & copyright

Het persoonlijk gebruik laat ik even achterwege. Het gaat hierbij vooral om het gebruik voor een publiek (hoe beperkt of hoe groot ook). 

Je bent een blog aan het schrijven, zoekt beeldmateriaal voor een presentatie of je wil een collage maken voor op je website. Welk beeldmateriaal mag je dan gebruiken? Het makkelijkste is natuurlijk eigen beeldmateriaal gebruiken. Dan zit je, normaal gezien, goed qua auteursrecht. Op kunstwerken of bepaalde gebouwen (zo rusten er speciale rechten op bv het Atomium in Brussel en het MAS in Antwerpen) die je in beeld wil brengen kan alsnog een auteursrecht liggen. Ook moet je rekening houden met het portretrecht (zie verder).

De basisregel

Op bijna alle foto’s en filmpjes rust auteursrecht. Ook op tekst kan onder het auteursrecht vallen. Als er ergens auteursrecht op rust, kan je het enkel mits toestemming van de fotograaf, schrijver,… gebruiken. Het woordje foto in dit artikel kan je dus ook vervangen door kunstwerk, video, tekst,… In het geval van foto’s heeft de fotograaf van het beeld de rechten op de foto. Hij/zij kan de foto’s (tijdelijk) verkopen aan een bedrijf/krant/… zodat ze deze kunnen gebruiken, vaak onder bepaalde voorwaarden.

Uitzonderingen op het auteursrecht

Licentie

Een fotograaf kan toestemming geven om zijn/haar foto, al dan niet tegen betaling, te gebruiken. Soms geeft de fotograaf deze toestemming zonder dat er een duidelijke andere partij is. Creative Commons is daar een voorbeeld van.

Creative Commons – Er zijn verschillende licenties met elk verschillende voorwaarden en rechten: CC BY, CC BY-SA, CC BY-ND, CC BY-NC, CC BY-NC-SA en CC BY-NC-ND. Dit gaat dan van ‘alle gebruik en verspreiding mag mits naamsvermelding’ tot ‘het werk mag niet aangepast worden, niet voor commercieel gebruik aangewend worden en ook enkel mits naamsvermelding’.

Citaatrecht

Soms mag een beeld gebruikt worden als citaat. Dit werkt grotendeels zoals een tekstcitaat. Belangrijk is ook dat zowel de bron als de naam vermeld worden.

Ik ben geen jurist maar voor mij lijkt het embedden hieronder te vallen. Als je een foto of een filmpje via een embed-functie publiceert, verwijs je naar het origineel. Je zou dus kunnen stellen dat je citeert door te embedden. Embedden is in de EU toegestaan.

Publiek domein

Is de rechthebbende meer dan 70 jaar dood? Dan behoort de foto tot het publiek domein en kan je er vrij gebruik van maken.

Pinterest als bron?

Noch Google, noch Pinterest zijn een geldige bronsvermelding als je een foto ‘leent’. Het is een kleine moeite om even door te klikken en de fotograaf van het beeld te achterhalen. Zorg uiteraard ook dat je het beeld mag gebruiken van de fotograaf. Je hebt zijn/haar toestemming nodig!

Portretrecht

Naast het auteursrecht is er ook een portretrecht (of het recht op afbeelding) waar je rekening mee moet houden. Je moet toestemming vragen aan mensen om hen te fotograferen. Bovendien moet je ook toestemming vragen om de genomen foto’s dan te mogen publiceren. Op publieke plaatsen moet je dit niet uitdrukkelijk vragen, zolang het om ’toevallige voorbijgangers’ gaat. Voor bv een close-up van een bepaalde persoon geldt dit niet en moet je wel expliciete toestemming hebben.

Een foto delen waar je zelf opstaat? Ook dan heb je toestemming nodig van de fotograaf! Uitzondering zijn portretten die je in opdracht laat maken.

Gratis beeldmateriaal

Gebruik van onderstaand lijstje is op eigen risico! Check zelf met welke licenties deze websites werken om beeldmateriaal ter beschikking te stellen!

• Death to the Stockfoto
• Find a Photo
• Flickr
• Foodies Feed
• Free Images
• Free Range
• Gratisography
• Life of Pics
• Magdeleine
• MMT
• New Old Stock
• Pexels
• Picjumbo
• Pickup Image
• Pixabay
• Public Domain Archive
• Realistic Shots
• Skitterphoto
• Splitshare
• Stokpic
• Unsplash
• Wikimedia

Een foto van deze website gebruiken?

Gaat het om niet-commercieel gebruik? Als je een linkje en een correcte bronvermelding plaatst, mag je de foto’s die door mij genomen zijn en hier op deze website gepubliceerd zijn, gebruiken. Voor commercieel gebruik vraag ik om even contact op te nemen en te specifiëren welke foto en waarvoor je de foto wil gebruiken. Meer info vind je hier.